داستان غریب خانه‌ای که علامه‌ جعفری در آن رشد یافت

به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایسنا، شاید علامه جعفری را آن‌قدر که باید نشناختند، اما اهالی علم و علما قدر او را می‌دانند. شاید صدها سال زمان لازم باشد تا یکی مثل علامه جعفری پایش به این محله باز شود.

این‌ها بخشی از اظهارات یکی از اهالی محله جامیشاوان تبریز است. او می‌گوید: کسی در این محل نیست که نداند علامه‌ جعفری روزگاری در این محل زندگی کرده است. هرچند برخی‌ها می‌گویند علامه متولد محله دوه‌چی بوده، اما در این محله بزرگ شده و سپس برای ادامه تحصیل به قم و نجف رفته است. خانه علامه محمدتقی جعفری درست در بن‌بستی به نام او قرار دارد. به گفته اهالی محل، تابلو بن‌بست علامه محمدتقی جعفری به تازگی توسط شهرداری نصب شده است.

همان ورودی میدان که هنر دست سید احد حسینی، مجسمه‌ساز مشهور تبریزی در آن نصب شده است، راه را برای رسیدن به خانه پدری علامه جعفری هموار می‌کند. اهالی محل و کسبه همگی خانه علامه را می‌شناسند و بسیاری از آن‌ها مثل این‌که مدت‌ها منتظر باشند تا کسی سراغی از خانه بگیرد با اشتیاق می‌گویند: آمده‌اند خانه شاطر جعفر را ببینند. بروید سمت بن‌بستی که صمد گازچی آنجا گازپرکنی دارد، خانه را به برادر او فروخته‌اند.

صمدآقا یاالله می‌گوید و اهالی خانه را از آمدن ما برای دیدن خانه با خبر می‌کند. اهالی خانه نهایت همکاری را با ما دارند و همسایه‌ها هم برای گفتن هر آنچه در مورد خانه پدری علامه می‌دانند آمده‌اند.

پس از ارائه توضیحاتی از هدف بازدیدمان از خانه و توضیح اینکه ما خبرنگار هستیم اجازه می‌گیریم تا از خانه علامه جعفری که چیزی از شکل قدیمی آن باقی نمانده و به ۲ خانه تقسیم شده است عکس بگیریم.

این خانه هم‌اکنون در مالکیت رسول مکاری خرسند قرار دارد. مالک خانه می‌گوید: خانه را سال ۸۴ از داوود گلنار، از اهالی همین محل خریده‌ام. خانه پس از جعفری‌ها حدود ۴ بار به فروش رفته است.

قباله اصلی خانه که به نام پدر علامه محمدتقی جعفری است، در اختیار آقای مکاری خرسند قرار دارد. مالک خانه پس از خرید ملک مدتی به ترکیب خانه دست نزده و منتظر مانده است تا شاید کسی برای بازسازی و خرید خانه پدری علامه جعفری مراجعه کند، اما پس از مدتی خانه را در ۲ طبقه ساخته‌اند.

به گفته مکاری خرسندی، خانه در سال ۸۴ هم به شکل اولیه نبوده و برای دیدن ترکیب اصلی آن باید ۲۰ سال قبل می‌آمدیم، وقتی که تنها یک خانه در این کوچه قرار داشت و در چوبی اول با گذشتن از دالان به در خانه که آن هم چوبی بوده است، می‌رسید.

وی می گوید: پدر علامه و چندین نسل قبل از آن نیز همگی شاطر بودند، کریم شاطر در محل مشهور بود و سنگکی او هم همین‌جا بود.

مکاری خرسندی می‌افزاید: پدر خانمم که عمویم بود و پدر خودم هم‌بازی دوران کودکی علامه بودند.

خانم همسایه هم در ادامه با ارائه توضیحاتی از شکل قدیمی خانه پدری علامه جعفری می‌گوید: قبلا فقط یک خانه در اینجا بود و بعدها ۲ خانه ساخته شد. پایین آشپزخانه زیرزمین بود و چند تا پله می‌خورد تا به پایین برسد که در آنجا هم فرش می‌بافتند. خانه درهای چوبی و دالان داشت.

به گفته اهالی محل، کسی از هم‌دوره‌ای‌های علامه جعفری نمانده است. تنها یک نفر را سراغ داریم که با او عاشیق‌بازی می‌کرد، اما الان در خانه سالمندان است. مجسمه علامه نیز حال خوبی ندارد و اهالی انتظار دارند دستی به سر و روی آن بکشند و آن را رنگ‌آمیزی کنند.

استاد علامه محمدتقی جعفری- قدس سره- به سال ۱۳۰۴ خورشیدی در شهر تبریز متولد شد. استاد جعفری مقدمات دروس و قرآن را نزد مادر آموخت. وقتی به مدرسه رفت، او را به کلاس چهارم بردند. او با استعداد شگرف خود این کلاس را در مدرسه اعتماد تبریز با رتبه دوم گذرانید و در سال بعد کلاس پنجم را با رتبه اول احراز کرد. میرزا کریم از این وضع بسیار متأثر شد و به محمدتقی و برادرش تأکید کرد شما به دنبال درس بروید، خداوند روزی‌رسان است.

آن دو طالب دانش مقارن سال‌های پایانی جنگ جهانی دوم به مدرسه طالبیه تبریز رفتند و تحصیلات علوم دینی را نزد استادان آنجا پی گرفتند. سال ۱۳۵۹ ق در حالی که ۱۵ بهار را پشت سر ‌نهاده بود، زادگاه خویش را به قصد اقامت در تهران ترک کرد و در مدرسه مروی نزد استادانی فاضل مطالعه و تحصیل متن رسائل و مکاسب را پی گرفت. پس از ۳ سال خوشه‌چینی از خرمن خردمندان و اندیشمندان حوزه، در سال ۱۳۶۲ ق به شهر مقدس قم مهاجرت کرد و ضمن تحصیل در مدرسه دارالشفای قم ملبس به لباس روحانیت شد و دروس خارج را در آنجا آغاز کرد. وی سپس برای ادامه تحصیلات، راهی نجف شد.

دوران تحصیل در نجف نیز سخت می‌گذشت، اما چون اشتیاق داشت، همه آن شداید را تحمل کرد. خود علامه می‌گوید: گاهی ۲ یا ۳ ساعت کار دستی می‌کردم تا شهریه به دستم برسد که میزان آن هـم کافی نبود. وی ۲۳ساله بود که به درجه اجتهاد نائل شد. علامه پس از ۱۱ سال اقامت در نجف و شرکت در حوزه‌های درسی آن دیار به سال ۱۳۳۶ یا ۱۳۳۷ ش به ایران مراجعت کرد.

علامه جعفری بیشترین استفاده‌های علمی را از محضر آیات عظام محمدرضا تنکابنی، آیت‌الله شیخ کاظم شیرازی، آیت‌الله سید عبدالهادی شیرازی، آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی، آیت‌الله شیخ مرتضی طالقانی، آیت‌الله میرزا حسن یزدی، آیت‌الله سید محمود شاهرودی، آیت‌الله سید جمال گلپایگانی، آیت‌الله سید محمدهادی میلانی، آیت‌الله شهیدی (صاحب «حاشیه بر مکاسب») و آیت‌الله سید محسن حکیم کسب کرده است. استاد علامه جعفری بر اثر بیماری در ۲۵ آبان سال ۱۳۷۷ به رحمت ایزدی پیوست.

بیش از ۸۰ آثار از علامه جعفری به طبع رسیده است که چاپ بعضی از آنان همچون شرح معنوی در ۱۵ جلد مکرراَ تجدید شده و کامل‌ترین کشف‌الابیات مثنوی مولوی تحت نظارت ایشان و طی ۱۲ سال در ۴ جلد رحلی تحت عنوان «از دریا به دریا» منتشر شده است. شرح و تفسیر بر نهج‌البلاغه از آثار برجسته او است که ۲۷ جلد آن به زبان فارسی چاپ و منتشر شده است.

استاد جعفری می‌گوید: «من در مرداد ماه سال ۱۳۰۴ ش در کانون گرم خانواده‌‏ای باصفا، اما پایین از نظر سطح اقتصادی متولد شدم. پدرم درس نخوانده بود، اما از نظر وارستگی و تقوا و صدق نمونه بود. از پیرمردهای تبریز شنیدم که می‏‌گفتند: از پدرم دروغ نشنیده بودند. این را روزی از پدرم پرسیدم، ایشان گفت: بله، یادم نمی‌‏آید از سن بلوغ به این سو دروغ گفته باشم.

مادرم از سادات علوی یکی از خاندان بزرگ تبریز به شمار می‌‏آمد. او برخلاف پدرم، باسواد بود. نخستین بار وی قرآن را به من یاد داد. حدود ۶ساله بودم که به مدرسه رفتم . تحصیلات ابتدایی را در دبستان اعتماد آغاز کردم و از آنجا که قبل از ورود به مدرسه نزد مادر مقداری درس خوانده بودم، آمادگی برای رفتن به کلاس بالاتر را داشتم. بنابراین، در کلاس اول امتحانی از من گرفتند و مرا به کلاس سوم فرستادند. کلاس چهارم و پنجم را نیز در همین مدرسه گذراندم.»